Szkoła w Chodlu w okresie zaborów

 

Najstarszy budynek szkoły publicznej w Chodlu został zbudowany około roku  1897. Powstał z kamienia i częściowo cegły. Początkowo mieściły się w nim zaledwie dwie sale lekcyjne, przedsionek i korytarzyk oraz mieszkanie kierownika szkoły. W okresie zaboru rosyjskiego szkoła posiadała trzy oddziały, do których uczęszczało około 150 uczniów. Pracował w tym czasie zaledwie jeden nauczyciel, nauka zaś ograniczała się do języka rosyjskiego, historii, geografii, przyrody i matematyki. Po roku 1905 wprowadzono język polski i religię. Taki stan rzeczy trwał aż do wybuchu I wojny światowej. W miarę jak oddalał się front, a wraz z nim zaborcy, zaczęło się organizować szkolnictwo polskie.

 

Szkolnictwo w wolnej Polsce 1918- 1939

 

W pierwszych latach niepodległości szkoła liczyła już siedem oddziałów, a liczba uczniów dochodziła do około 500. W tym czasie w szkole pracowało 11 nauczycieli. Warunki lokalowe były niewystarczające więc zajęcia odbywały się również w wynajętych budynkach prywatnych. Dopiero w roku 1935 miejscowy samorząd, na prośby Komitetu Rodzicielskiego i Szkolnej Komisji Oświatowej, przystąpił do rozbudowy starego budynku szkolnego. Dobudowano wówczas drewniane piętro , gdzie powstały cztery nowe sale lekcyjne. W takim stanie budynek przetrwał bez zmian do tragicznego roku 1939

.

Okres okupacji niemieckiej

 

W czasie okupacji niemieckiej losy, zarówno uczniów, jak i nauczycieli bywały tragiczne. Przede wszystkim zmniejszyła się znacznie liczba uczniów ze względu na wyeliminowanie dzieci żydowskich. Bardzo często budynek szkoły zajmowany był przez wojska niemieckie, brakowało opału, Gestapo prześladowało nauczycieli. To wszystko powodowało częste przerwy w nauce i uniemożliwiało normalne funkcjonowanie szkoły. Władze niemieckie nękały częstymi przesłuchaniami ówczesnego kierownika szkoły pana Ząbczyka, zmuszając do ukrywania się nawet podczas silnych mrozów. Kierownik zmarł w młodym wieku w roku 1943. Po jego śmierci kierowniczką szkoły została jego żona, Zofia. Podczas okupacji niemieckiej ucierpiał również budynek szkoły, głównie dewastowany przez stacjonujących tu żołnierzy niemieckich. Zniszczeniu uległ dach budynku, na którym Niemcy urządzili stację radiową. W salach lekcyjnych uszkodzone były tynki, powybijane szyby. Nie wszystkie pomieszczenia nadawały się do użytku. 1 września 1944 roku kiedy Lubelszczyzna była nareszcie wolna od okupanta niemieckiego, wydawało się, iż nowy rok szkolny 1944/1945 będzie przebiegał normalnie. Niestety w tym czasie zajęcia nadal odbywały się nieregularnie. Budynek szkoły zajmowali na kwatery żołnierze Armii Czerwonej, nadal brakowało opału. 

 

 

Działalność szkoły po roku 1945

 

Pierwszy rok szkolny kiedy dzieci mogły bez przerw uczęszczać na zajęcia, to rok 1945/46. Oczywiście był to okres również bardzo trudny ze względu na brak sal lekcyjnych (uczniowie w liczbie 440 nadal uczyli się w zaledwie 4 klasach), brakowało dostatecznej ilości wykwalifikowanych nauczycieli, brakowało pomocy, czy wreszcie pieniędzy na opał. Szkołę wspierali rodzice. Kierownik szkoły podczas ferii zimowych sam tynkował ściany, by oddać do użytku pozostałe dwie sale lekcyjne. W roku 1947 powstała szkolna biblioteka ( księgozbiór dawnej szkolnej biblioteki zniszczyli podczas okupacji Niemcy ), został urządzony pokój nauczycielski, i co najważniejsze, do budynku doprowadzono elektryczność. Uczniowie wraz z nauczycielami organizowali różnorodne uroczystości, akademie okolicznościowe. Do tradycji należało rozpoczynanie każdego nowego roku szkolnego uczestnictwem w nabożeństwie w chodelskim kościele. Tradycja ta zostaje przerwana w roku 1949. Dzieci zamiast na nabożeństwo, idą do szkoły, by wysłuchać przemówienia Ministra Oświaty. Nie był to jedyny objaw stalinizacji polskiej oświaty.

 

W kronice szkoły znajdują się zapisy o uroczystościach, gdzie do najważniejszych zalicza się m.in. uroczystą akademię z okazji 70 urodzin Józefa Stalina, ku czci W.I. Lenina, rocznicy powstania Armii Czerwonej, czy urodzin Bolesława Bieruta. W szkole działają od roku 1949: Szkolne Koło PCK, Koło Odbudowy Stolicy, Drużyna Harcerska (męska i żeńska), Samorząd Szkolny i Koło Artystyczne. W roku 1953 władze usuwają nauczanie religii ze szkół. Rok wcześniej religii w szkole w Chodlu uczył ks. Tadeusz Pelczar. W okresie od 1945 r. aż do roku 1960 funkcję kierownika szkoły pełnił Józef Trzepizur. Zastąpił go na tym stanowisku pan Hieronim Czuryszkiewicz.

 

Latem 1960 roku w szkole przeprowadzono gruntowny remont. Dwa duże pokoje, zajmowane przez dotychczasowego kierownika szkoły, zamieniono na pokój nauczycielski i świetlicę W listopadzie w szkole zorganizowano kurs wieczorowy w zakresie klasy 7, który pomyślnie ukończyło 7 osób. Rok 1960 to również rok wprowadzenia obowiązkowego umundurowania szkolnego tj. fartuszków dla dziewczynek i ciemnych ubrań dla chłopców. Uczniowie musieli nosić tarcze szkolne. W latach sześćdziesiątych w szkole prężnie działa drużyna harcerska. Z notatki w „Kurierze Lubelskim” dowiadujemy się, że harcerki pomagały w budowie szkolnego boiska i zasadziły 1 hektar lasu! W roku 1975 dzieci z Chodla wzięły udział w wojewódzkim finale rozgrywek szkół podstawowych w szachach. Młodzi szachiści z Chodla zdobyli pierwszą pozycję i puchar ufundowany przez redakcję „Sztandaru Ludu”. Uczniowie odnosili wówczas sukcesy i w wielu innych dziedzinach, mimo iż warunki, szczególnie lokalowe, nie były najlepsze . Dzieci uczyły się na dwie zmiany. W latach siedemdziesiątych czyniono starania o rozbudowę szkoły. Planowano m.in. budowę sali gimnastycznej, kuchni i stołówki .

 

Z dniem 1 września 1978 roku w Chodlu utworzono Zbiorczą Szkołę Gminną. W jej skład weszły: Szkoła Podstawowa, Liceum Ogólnokształcące, Punkt Filialny w Borowie. Klasy I – VI uczyły się w budynku szkoły podstawowej, natomiast klasy VII i VIII w budynku liceum. Nie było to rozwiązanie zbyt wygodne, szczególnie dla nauczycieli, którzy musieli na lekcje przechodzić z jednego budynku do drugiego. W roku 1982 z ZSG wyłączono szkołę średnią. Lata osiemdziesiąte w dziejach szkoły to przede wszystkim lata budowy nowego skrzydła, które ukończono w roku 1985.
1 stycznia 1996 roku Szkoła Podstawowa w Chodlu przeszła pod zarząd samorządu terytorialnego. W tym roku zostaje oddana do użytku długo oczekiwana przez dzieci sala gimnastyczna.

 

Opracowanie na podstawie kronik szkoły Barbara Gołofit